Póki śmierć ich nie rozłączy

 

O wielkiej Miłości póki śmierć ich nie rozłączy

 

Zbliżały się wakacje, a to oznaczało, że do Rudnika zjedzie Ciocia Basia z Wujem Władkiem. Aktorzy!!! Jak co roku zatrzymywali się tutaj na parę dni w drodze do Polańczyka. Na rodzinę żyjącą na co dzień prawami natury i małego miasteczka padał blady strach. Kobiety w panice rzucały się na szafy z pytaniem „w co się ubrać”!!! obmyślając jednocześnie fryzury, makijaże tuszujące niedostatki urody. Czujna Ciocia nikomu nie przepuściła, pamiętała z zeszłego roku każdą zmarszczkę, widziała więc nowe, a wagę miała w oczach. Ciocie czy kuzynki, w ogóle kobiety niestety nie posiadały ani pań garderobianych, ani kostiumów, ani charakteryzatorek. Zdane tylko na siebie musiały same wymyślić teatr dla Wujostwa, gdzie nigdy nie jest się zmęczonym i zawsze pięknym. A wspaniałe posiłki przygotowuje niewidzialna służba. Mężczyźni milcząc z rezygnacją machali rękami.

Wizyta angielskiej królowej nie wywołałaby większej mobilizacji.

Lubiłam to podniecenie, w Rudniku tak rzadko coś się działo. Ja mogłam to porównać tylko do przyjazdu Taty z rejsu, co zdarzało się najczęściej raz na rok.

Nareszcie przyjechali. Samochodem, fiatem 125 p, w jasnym kolorze nieokreślonego koloru, jak to w socjalizmie bywało. Wszystkie kolory były niekolorowe. Przyjechali z Wielkiego Świata i nie z Tej Ziemi. Najpierw odpoczywali. Musieli odespać podróż w ciszy i ciemności. Kiedyś ciocia Janka, najstarsza siostra mojej Mamy, u której się zatrzymywali weszła nieopatrznie i z rozpędu do pokoju i wybiegła roztrzęsiona, przekonana, że Ciocia Basia właśnie zeszła z tego świata.

- Boże!!! Ona tam leży martwa ze złożonymi rękami na piersiach, z głową na wałku i ma już oczy zasłonięte watą. A biedny Władzio śpi koło niej i w ogóle się niczego nie spodziewa.

Na szczęście lament przywołał z zaświatów Ciocię Basię, która zdumiona wytłumaczyła ten przerażający widok maluczkim z tego naszego partykularza. Esencja na oczy, żeby odpoczęły, wałek pod głowę, bo nie robią się zmarszczki na szyi , i na wznak, żeby nic się na policzkach nie odbiło.  To chyba oczywiste. No tak, niby oczywiste, ale kto by tam znał zwyczaje aktorów. Tutaj nikt do tej pory nie dbał tak o ciało, bo nim nie zarabiał. Chociaż słyszałam, jak kiedyś Babcia Weronia szeptem mówiła o jakiejś Stasi, co też ciałem zarabiała, ale nie przypominam sobie, żeby była aktorką, bo przecież w Rudniku teatru nie było. Skoro już Ciocia do żywych wróciła i nie trzeba było chodzić na paluszkach wybraliśmy się na długi spacer do lasu, który był wszędzie (i nadal jest). Składając sprawozdanie z moich wyników w nauce i zainteresowań intelektualnych – o których wtedy nie miałam zielonego pojęcia, słuchałam:

- Lidko, nie garb się, trzymaj się prosto, jak ty chodzisz, jak dragon, panienka powinna zachowywać się inaczej. Patrz na mnie, głowa do góry, pierś do przodu, chociaż jestem od Ciebie tylko ODROBINĘ starsza  – Ciocia była de domo Grudzińska.

Łatwo powiedzieć pierś. Trzeba było ją mieć, a Ciocia miała naprawdę.

- Jak Ty byś wyglądała w kostiumie! Fatalnie! Kostium trzeba umieć nosić. – Boże, co to jest „kostium”! – roztrząsałam w mojej kilkunastoletniej główce wychowywana na dziko, jak Zosia z „Pana Tadeusza”.

- Widzisz „rozynkhana”, Basia ma rację – wtrącał ciepło wuj Władek zaciągając po kresowemu, był bowiem z Gródka Jagiellońskiego. No i dla Niego Basiulka zawsze miała rację.

„Rozynkhana” – magiczne słowo, nie rozszyfrowane przez wiele lat. Nikt nie wiedział, co znaczy, a padało przecież w każdym zdaniu. Kiedyś, już jako dorosła odważyłam się spytać. Wuj bardzo się zdziwił- ale co ty mówisz rozynkhana, ja nie rozumiem, jakie rozynkhana! Wreszcie okazało się, że nie miał świadomości, że robi skrót ze słów „rozumiesz kochana”. Zresztą zwracał się tak do każdego bez względu na płeć. Uwielbiałam ten jego miękki zaśpiew ze Wschodu.

Mijały lata, aż wreszcie na kolejnych wakacjach oznajmiłam Wujostwu, że chcę zdawać do Szkoły Teatralnej. Ciocia postanowiła mnie przesłuchać, czy w ogóle się nadaję. Byłam przerażona!!!!! Pamiętam, jak dziś, mówiłam „Panią Twardowską”, głowa do góry, pierś do przodu – próbowałam pamiętać, ale po paru sekundach i tak miotałam się, jakbym się od roju pszczół oganiała.

Czekałam na wyrok mokra z nerwów.

- Masz dobre warunki, dykcja, temperament, no….bo ja wiem….na początku będziesz grała subretki.

Absolutnie nic mi to wtedy nie mówiło, ale…uwierzyłam Cioci. Swoją drogą, kto dzisiaj wie, co to jest subretka. Wtedy to był teatr typów, rządziły warunki zewnętrzne, a teatr był przewidywalny.

Po paru latach inaczej czekaliśmy nawzajem na te wizyty. Staliśmy się kolegami po fachu. Godzinami rozmawialiśmy o teatrze, wspólnych znajomych aktorach, reżyserach. Basia i „Wadulek” stali się moimi fanami. Odeszli na emeryturę - nastał mój czas, oglądali mnie w telewizji, czytali recenzje. Kiedyś specjalnie z Płocka przyjechali obejrzeć mnie w „Weselu Figara” w reżyserii Anny Polony, które graliśmy gościnnie w Teatrze Małym w Warszawie, tak, był taki na Marszałkowskiej. Oprócz zachwytów potrafili być krytyczni, dlatego wiarygodni. Martwili się, kiedy rodziłam kolejne dzieci:

- Lidko, szkoda twojego talentu, teatr jest zachłanny, wymaga absolutnego poświęcenia. Już nigdy nie będziesz cała dla teatru. Teatr to misja!

Patrząc na ich życie, poświęcenie, czułam się jak zdrajczyni. Kocham teatr, ale chyba nie tak, jak oni miłością wielką i jedyną. Dlatego tak bardzo kochali siebie nawzajem, bo jedno w drugim kochało też teatr w nim zawarty. Dzieci nie mieli, pierwszy mąż Cioci został rozstrzelany w czasie wojny w Charkowie, przeczytała Jego nazwisko na niemieckim obwieszczeniu, wtedy poroniła. Zmarła 30 stycznia 2006 roku w Płocku, oficjalnie w wieku 85 lat, ale tak naprawdę chyba 89, nigdy nie przyznała się do wieku. Pracowali razem w Bielsku, Białymstoku, Częstochowie, Olsztynie, Jeleniej Górze, w Opolu u Grotowskiego ( tu się poznali),

Kaliszu, Zabrzu, Gorzowie, Koszalinie. To były czasy wędrówek aktorskich. Ciocia grała wielkie role, godne potomkini Joanny Grudzińskiej – żony Wielkiego Księcia Konstantego. Wuj Madej, młodszy od Niej o kilka lat wspaniały w rolach radców, generałów, taki nasz rodzinny Sean Connery. 

W ostatnich miesiącach opiekowała się nimi w Płocku moja kuzynka Tania z mężem. Po śmierci cioci Wuj prosił:

- Weźcie mnie do siebie rozynkhana do Rudnika, nie chcę być sam, nie potrafię.

Stasia wróciła do domu w Rudniku, wszystko przemeblowała, urządziła Wujowi pokój. Nie zdążył. 11 lutego przyszła wiadomość z Płocka o śmierci Wuja. 12 dni po śmierci Basiulki. Miał 80 lat. Nie można żyć bez połowy siebie.

Lidia Bogaczówna, pozostająca w lekkiej tęsknocie za tamtym światem i wartościami.